Qrupların   təşkili zamanı  qarşıya  çıxan problemlər  və  onların  aradan  qaldırılması                                                           yolları.

  Dövrün tələblərinə uyğun şəkildə şəxsiyyət yetişdirmək bugünkü Azərbaycan  dövlətinin təhsil qarşısında qoyduğu ən önəmli və vacib məsələlərdən biridir.

    Bu gün məktəbin şagird qarşısında qoyduğu tələb ondan ibarət deyil ki,şagird məktəbə gəlməli,dərsini söyləməli və qiymət alıb evə dönməlidir. Bugünku məktəbdə yetişən şagird sabahkı həyatda öz ayaqları ilə addımlamağı bacaran şəxsiyyət olmalı,qloballaşan cəmiyyətdə özünə yol açmağı bacarmalıdır.

       Deməli,şəxsiyyət yetişdirməyi qarşısına məqsəd qoymuş məktəb şagirddə bir sıra sosial bacarıq və vərdişlər formalaşdırılmalı, inkişaf etdirməlidir.Bu missiyanı yerinə yetirərkən daha uğurlu nəticələr eldə etmək üçün fəal təlimdə mütəmadi olaraq qruplarla iş forması daha məqsədəuyğun hesab edilir.

Qruplarda işləyən şagirdlərdə təbii ki,əməkdaşlıq etmək,birgə fəaliyyət qurmaq,ünsiyyətcil olmaq,başqalarının  fikrinə hörmətlə yanaşmaq,rəqabət aparmaq,məsuliyyətli olmaq,başqalarını dinləmək  kimi bir sıra sosial bacarıq və  vərdişlər formalaşır və inkişaf edir.Bu sosial bacarıq və vərdişlər sabah həyata atılacaq şəxsiyyəti gerçəkləşdirən,reallaşdıran ən zəruri amillər hesab edilə bilər.

    Bəzi hallarda elə olur ki,bu iş forması ilə işləyən müəllim təlim prosesində gozlədiyi nəticəni əldə bilmir və təlim prosesi uğursuzluqla nəticələnir.Bu da ondan irəli gəlir ki,birgə işləməyə sövq edilən şagirdlər arasında bir sıra problemlər ortaya çıxır.

      Bu problemlərdən biri yersiz hay-küyün təlim prosesinə mane olma-sıdır.Bəs,sinifdə yaranmış hay-küyə səbəb nədir?Bəzən olur ki,qrupda əyləşən şagirdlər verilmiş tapşırığı birgə həll etmək əvəzinə öz aralarında tapşırığı müəyyən hissələrə bölür və hər kəsin tapşırığı ayrılıqda yerinə yetirmək cəhdi baş tutur ki,bu da müəyyən səs-küyə səbəb olur.Daha bir səbəb qrup üzləri tapşırığı yerinə yetirərkən birgə nəticəyə gələ bilmirlər və hər kəs öz cavabı ilə çıxış etməyi israr edir. Hər kəsin eyni vaxtda danışmaq arzusu,istəyi də sinifdə yersiz səs-küyə səbəb olur.

      Qruplarla iş zamanı ortaya çıxan problemlərdən biri də şagirdlərin problemin həllinə hazır olmamalarıdır.Şagirdlər arasında bu problem o zaman özünü daha qabarıq şəkildə büruzə verir ki, çətinlik çəkən şagird qrupun digər üzvlərindən kömək istəmir və yaxud da qrupun digər üzvləri ona öz köməkliklərini təklif etmirlər.

       Qruplarla iş zamanı qrup üzvləri  arasında daha tez-tez müşahidə olunan və aradan qaldırılması digər problemlərə nisbətən daha çətin  olan problemlərdən biri də şagirdlər arasında yaranan münaqişədir.Qrup üzvləri arasında münaqişə o zaman yarana bilər ki,onlar icazəsiz hərəkətlərə yol versinlər,yəni icazə olmadan bir-birilərinin əşyalarına kağızlarına toxunsunlar.

         Qrup üzvlərinin məqsədlərinə aydınlıq gətirə bilməmələri,qrup daxilində şagirdlərin geriqalma halları özünü göstərə bilər ki,bunlar  müəllim tərəfindən həlli vacib olan məsələlərdəndir.

        Yuxarıda sadaladığımız  problemlər təlim prosesi zamanı qrup üzvləri arasında yaranan problemlərdir.Amma bəzən olur ki,problem bütün qrupda deyil,tək bir şagirddə təzahür edir.Bu nədən irəli gəlir? Şagird hər bir işi tək başına görməyə çalışır və yaxud da çox az  iş görmək istəyir,hətta işdən imtina etməyə cəhd belə edir.Şagirdin təvazökarsızlığı , təkəbbürlü olmagı, kinli olmağı da qrup işi zamanı onun üçün problem hesab edilir.

     Müəıllim  təlim posesində sosial bacarıq və vərdişləri şagirdlərdə formalaşdırmaq,inkişaf etdirmək məqsədini,məqsədini qoymuşsa,bu məqsədi uğurlu nəticələrlə reallaşdırmaq üçün yuxarıda sadalanan bütün problemləriböyük ustalıqla aaşdırmalı,bu problemləin həllinə komplek şəkildə yanaşmalı və problemlərin aradan qaldırılmasına dair sosial  bacarıq vəvərdişlərin inkişafını özündə əks etdirən plan tərtib etməlidir və aşağıdakılara reallaşdırılacaq məqsəd kimi yanaşmalıdır.

              -Şagirdin daxili istəklərinin ,mənəvi meyllərininüzə çıxarılmasına və başa düşülməsinə şərait     yaratmaq;

             -Tapşırıqların düzgün qavranılmasına,başa düşülməsinə yardım etmək;

           -İşə həvəs oyatmaq;

          -Yerli-yersiz yox,ehtiyac duyulduğu zaman sual vermək vərdişini formalaşdırmaq ;

           -Başqasına kömək etmək bacarığını inkişaf etdirmək;

          -Münaqişəyə yol verməmək vərdişini formalaşdırmaq və s.

                Hətta ola bilər ki,müəllim qrup işinin təşkili zamanı ortaya çıxanproblerin həllinə kompleks və əvvəlcədən planlaşdırılmış şəkildə yanaşsa belə yenə də istədiyi nəticəni reallaşdıra bilməsin.Bu zaman müəllim özü qruplarda rast gəldiyi bütün problemləri özündə qeyd etməli  və məsələnin həllində başqa yollar axtarmalıdır.Bunun üçün müxtəlif sorğu anketlərini şagirdlərə paylamaqla onların özlərinin öz qrup daxilindəki fəaliyyətlərinin qiymətləndirilməsini təşkil  etmək olar.Bu  onların özlərinin öz  işlərinə tənqidi yanaşmasını problemlərin şagirdlərin özləri tərəfindən aradan qaldırılmasını təşkil etmiş olar. 

                                                Göygöl  rayonu Şəhriyar kənd tam   

                                                                         orta məktəbinin  Azərbaycan dili və Ədəbiyat

                                                                        müəllimi İsgəndərova Yeganə Əvəz qızı.                                                                                                                      "Təhsil problemləri  "  qəzeti.